بازگشت به صفحه اصلی

تاریخچه توزیع آب زاینده رود و طومار شیخ بهایی بحث آب و حقابه در ادوار مختلف تاریخ مورد بحث و مناقشه حکومتها و جوامع و اقشار مختلف بوده است . بطور کلی بحث آب محوری ترین عامل توسعه یا محدودیت می باشد . رودخانه زاینده رود بطول تقریبی 400 کیلومتر از ارتفاعات زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و پس از طی نمودن مسیر خود و گذر از دو استان چارمحال و بختیاری و اصفهان به تالاب گاوخونی منتهی می شود . از گذشته درطول مسیر بندهای آبگیر متعددی احداث و بوسیله آنها آب به سمت انهار و مادیهای منشعب از رودخانه وارد و به مزارع انتقال می یافت . درسال 1349 سد زاینده رود با ظرفیت 4/1 میلیاردمتر مکعب در نزدیکی شهرستان چادگان بر روی رودخانه زاینده رود احداث گردید و هدف اصلی از احداث آن ذخیره آب مازاد بر نیاز سالانه درسالهای پرآبی و جبران کسری نیاز مصرف در سالهای خشکسالی بود . در سال 1332 تونل اول الحاقی کوهرنگ به زاینده رود جهت انتقال مقداری از آبهای ارتفاعات زردکوه که به سمت خلیج فارس می رفت احداث گردید . شواهد نشان می دهد که ٱورد این تونل با توجه به اینکه قسمتی از سرمایه آن توسط بهره برداران (حقابه داران )‌تامین گردیده است به حقابه داران تعلق دارد . با توجه به کثرت بهره برداران و تعدد مزارع و شهرهای استفاده کننده از آب این رودخانه و وقوع منازعات منطقه ای در طول تاریخ نظام نامه هایی برای تقسیم عادلانه آب ایجاد و اجرا گردید که میتوان اولین نظام نامه رسمی تقسیم آب در طول رودخانه را با عنوان طومار شیخ بهایی نام برد . این طومار در زمان صفویه که اصفهان دارای رونق و توسعه اجتماعی و اقتصادی خاصی بوده است توسط گروهی از کارشناسان وقت که به  وضعیت حوضه و الگوی کشت و مسائل مرتبط به خوبی آشنا بوده اند با امکانات موجود زمان تهیه گردیده است و بدینوسیله پایان بخش بسیاری از مشکلات موجود زمان خود بوده است . طومار شیخ بهایی به شماره 9200 در سال 1307 در اداره ثبت املاک و اسناد اصفهان ثبت گردیده است . طبق این طومار در فاصله زمانی 160 روزه از 75 روز بعد از نوروز تا آخر آبان ماه که محدودیت آبی وجود دارد آب رودخانه به 33 سهم تقسیم می گردد که لنجان 4 ،‌النجان 6 ،‌ماربین و باغات شهری 4 ،‌جی و بن رود 6 ،‌کرارج 3 ،‌برآن 4 و رودشتین 6 سهم داشته اند .